Anemie - hoe stellen we de diagnose?

Anemie bij de hond en kat – Dit artikel gaat over de drie verschillende oorzaken van anemie en welke diagnostische middelen we hebben (in huis) om een diagnose te stellen. 

Je staat als dierenarts consulten weg te werken en er staat ineens een hele bleke kat bij jou op tafel. Oh-oh! Welke drie vormen onderscheiden we ook alweer en hoe stel ik snel een diagnose om dit katje te behandelen? Ik als dierenarts in de spoed kom hier ook regelmatig voor te staan en daarom is des te meer dit overzicht zo fijn!

Anemie staat voor een te kort aan rode bloedcellen (RBC’s). Dit wordt veroorzaakt door een verminderde aanmaak aan rode bloedcellen door je beenmerg, een verlies aan rode bloedcellen door bloeding of een verhoogde afbraak van de rode bloedcellen. Ook hanteren we de twee categorien non-regeneratieve en regerantieve anemie die beiden veroorzaakt worden door andere oorzaken en dus helpvol kan zijn om te weten voor het opwerken van anemie. 

Volg dit diagnostisch stappenplan om tot een diagnose te komen van anemie. 

  1. Meet de Ht en de total solids (TS) of total protein (TP). Dit kan via bloedonderzoek op een machine of gemakkelijk met een refractometer en een Ht staaltje. 
    Bij een verlaagde Ht en een verlaagd TS/TP – past dit bij bloedverlies
    Bij een verlaagd HT maar een normaal /verhoogd TS/TP – past dit bij verminderde aanmaak of bloedafbraak

2. Maak een bloeduitstrijkje: Hiermee kun je afbraak onderscheiden van verminderde aanmaak.

  •  De aanwezigheid van pylochromasie en anisocytose duidt op een regeneratieve respons en past dit niet bij verminderde aanmaak
  • Kijk verder naar bloedparasieten en de morfologie van de RBC’s. 
    – Heinz bodies: indiceren oxidatieve schade aan de rode bloedcel door toxinen zoals ui, knoflook of propyleen glycol
    – Sferocyten: ontstaat doordat antilichamen aan de membraan binden en een deel wordt gefagocyteerd door macrofagen, dit wordt gezien bij IMHA bij de hond
    – Schistocyten: zijn rode bloedcellen die zijn gefragmenteerd doordat ze door micro vaatjes moeten. Het reflecteert microangiopathie oorzaken van hemolyse zoals het cavaalsyndroom, DIS, hemangiosarcoom of milttorsie. 
    – Acanthocyten: rode bloedcellen met spikes dat wordt gezien bij patienten met een lever- of milt neoplasie of in dieren met een verstoring in het vetmetabolsime (hyperlipemie bij de kat).

3. Agglutinatie test

Als er wordt gedacht aan hemolyse, voer dan een agglutinatie test uit in huis. Dit kan heel gemakkelijk. 
Bij immuungemedieerde afbraak vindt er autoagglutinatie plaatst en er ontstaan vlekken in de bloeddruppel. 
1 druppel EDTA met meerdere druppels Nacl zorgt voor samenklonteren van RBC’s bij IMHA. 

Nu we eten of er afbraak, verminderde aanmaak of verlies plaats vindt, stellen we vervolgens een ddx op:

Regeneratieve anemie

Verlies door bloeding

Interne bloeding

  • Bloedende tumor
  • coagulopathie
  • trauma

Externe bloeding

  • Bloedende tumor
  • coagulopathie
  • Epistaxis 
  • Haematemesis
  • Haematurie
  • intern bloed verlies
  • Trauma
  • parasitaire infectie: Ancylostoma, vlooien, luizen, teken, uncinaria spp

Afbraak van rode bloedcellen

Verkregen schade aan rode bloedcellen (met hypofosfatemie)

  • Chemische schade
    – Zware metalen
    – Koper
    – propyleen glycol
  • Oxidatieve schade
    – Benzocaine toxiciteit 
    – DL-methionine toxiciteit
    – Knoflook
    – Glycol
    – Hoge dosis vitamine K
    – Lymfoom
    – Metabolische ziekte: Diabetes Mellitus, Hyperthyreoidie, renale ziekte
    – Methyleen blauw
    – Ui toxiciteit
    – Paracetamol intoxicatie
    – Phenazopyridine
    – Phenolic compound toxiciteit (motballen!)
    – Propyleen toxiciteit
    – Vitamine K3 toxiciteit
    – Zink toxiciteit 
  • Genetische defecten
    – Feline porphyria
    – aangeboren elliptocytose
    – Aangeboren hemolyse in Abessijnen en Somali katten
    – Aangeboren stomatocytose
    – Methaemoglobine reductie deficientie 
    – Non-sferocyten haemolytische anemie
    – Fosfofructokinase deficientie (D)
    – Pyruvaatkinase deficientie
  • Immuungemedieerd
    – Primaire IMHA
    – Drugs/toxinen: Anti-arritmica, anticonvulsies, bijengif, cephalosporinen, koper, dipyrone, levamisole, methimazole, methyleenblauw, NSAID (paracetamol), Penicilinne, Propylthiouracil, Quinidine, TMP/S
    – Immunogeen: SLE, transfusie reactie, anty-lymfocyten globuline therapie
    – Infectieus:
    >Ancylostoma
    >Babesiose
    >Cytaxzoonosis
    >Dirofilaria
    >Ehrlichia
    >FLV
    >Hemobartonella
    >Leishmania
    >Leptospirose
    >Trypanosomiasis
    >Uncinaria
    – Neoplasie
    > Heamangiosarcoom
    > Leukemie, Lymfoom (lymfoproliferatieve ziekte)
  • Mechanische schade aan de rode bloed cel 
    – Dirofilaria
    – DIS
    – Vergrote milt
    – Glomerulonefritis
    – Hemolytisch- ureum syndroom
    – Neoplasie dat microangiopathische hemolytische anemie geeft door een milt hemangioscarcoom
    – PDA
    – Vasculitis

Externe bloeding

  • Bloedende tumor
  • coagulopathie
  • Epistaxis 
  • Haematemesis
  • Haematurie
  • intern bloed verlies
  • Trauma                                              
  • parasitaire infectie: Ancylostoma, vlooien, luizen, teken, uncinaria spp